“მობი-დიკი”

ჰერმან მელვილის „მობი–დიკი“ (1851) ყველაზე მნიშვნელოვანი და გავლენიანი ამერიკული რომანია. მას ასწავლიან სკოლაში, მასზე დღემდე იწერება დისერტაციების უზარმაზარი რაოდენობა, არსებობს მისი მრავალი ეკრანიზაცია; რომანის ერთ–ერთი პერსონაჟის სახელი ჰქვია ყავის მსოფლიოში ყველაზე პოპულარულ ქსელ „სტარბაქსს“, ხოლო თავად მელვილის შემოქმედების შესწავლისათვის ცალკე აკადემიური ჟურნალიც კი არსებობს, სახელად “ლევიათანი”, რაც, ცხადია, ისევ თეთრი ვეშაპის შესახებ რომანზე ალუზიას წარმოადგენს.

ოღონდ პოპულარობა ამ რომანის წაკითხვას სულაც არ აადვილებს. „მობი–დიკს“ ხშირად საბავშვო ასაკში კითხულობენ, მაგრამ ტექსტი სავსეა ფილოსოფიური და თეოლოგიური განაზრებებით, დახუნძლულია ლიტერატურული და რელიგიური ციტატებით, მასში ერთმანეთს ენაცვლება პოეტური პასაჟები და ტექნიკური თუ სამეცნიერო აღწერები. ამ სირთულემ დააბნია წიგნის თანამედროვე მკითხველიც – გამოქვეყნებიდან თითქმის სამოცდაათი წლის განმავლობაში მას ძალზე ცოტა მკითხველი ჰყავდა. მხოლოდ 1920-იან წლებში გამოუჩნდნენ მას დამფასებლები, რომელთა აღფრთოვანებამაც რომანი თანამედროვე კულტურის ცენტრში მოაქცია.

წინამდებარე შესავალი წარმოადგენს „მობი–დიკის“ ისტორიული, ლიტერატურული და ფილოსოფიური კონტექსტების მოკლე მონახაზს.